مفاهیم و اصول کلی مولد قدرت

در این مقاله به اصول کلی مولد قدرت می پردازیم.

گروه بندی اجزای خودرو:

خودرو، مجموعه ای از قطعات طراحی شده مختلف می باشد که با نظم خاص و در ارتباط با یکدیگر، طوری کنار هم قرار گرفته اند که هدف مورد نظر را تأمین نمایند. بنابراین وقتی به شکل ظاهری آن نگاه می کنیم فقط تعدادی قطعات فلزی ثابت و متحرک مانند لوله ها و بست ها و قطعات متحرک لاستیکی و فلزی و غیره، نظر ما را جلب می کند.

به طور متوسط 13000 قطعه مختلف در یک اتومبیل معمولی وجود دارد که حدوداً 1500 قطعه آن متحرک، با شرایط خاص و با تلرانس خیلی کم که به 01/0 میلی متر یا حتی کمتر نیز می رسد با یکدیگر کار می کنند. بیش از پنجاه ماده مختلف، از فولاد و فلزات رنگین گرفته تا مقوا و نایلون و غیره در یک خودرو به کار گرفته شده است. قسمت های مختلف یک خودرو را می توان به هفت گروه اصلی تقسیم بندی کرد.

مولّد قدرت (موتور):

در این واحد که انرژی شیمیایی بنزین، به انرژی مکانیکی تبدیل می شود، حرارت ناشی از سوختن هیدروکربونها به بالاتر از 700°C می رسد که به علت بازده حرارت تولید شده به انرژی مکانیکی تبدیل می شود و بقیه به صورت انتقال مفید سیستم، حدود حرارت به محیط، گرم کردن آب و خروج گازهای حاصل از احتراق از اگزوز، تلف می شود. در یک موتور حدود 120 تا 150 قطعه متحرک وجود دارد که نیاز به روغن کاری دارند تا بتوانند به درستی وظیفه خود را انجام دهند.

انتقال  قدرت:

این مجموعه، وظیفه دارد قدرت موتور را متناسب با شرایط حرکت خودرو به چرخ ها انتقال دهد، که شامل قسمت های زیر است:

الف( جعبه دنده یا مبدّل گشتاور و سرعت که با ثابت بودن قدرت، سرعت دلخواه را در موقعی که مقاومت جاده اندک است و یا گشتاور دلخواه را در موقعی که مقاومت مسیر حرکت زیاد است، فراهم می کند.

ب( کلاچ، که عامل قطع و وصل قدرت است و امکان تعویض دنده را فراهم می کند. باید دانست که برای حرکت در شهرهای بزرگ به ازای پیمودن هر یک صد کیلومتر مسافت، بیش از 700 بار عمل تعویض دنده یا گرفتن کلاچ، انجام می شود.

ج( محورهای محرک، پلوس و گاردان

فنربندی و تعلیق:

در خودروها، دستگاه فنربندی و تعلیق در هر دقیقه بیش از 1000 تا 1200 بار نوسان می کنند تا اتاق و شاسی، سرنشینان را در معرض ضربه های ناشی از ناهمواری های جاده قرار ندهد و آسایش سرنشینان خودرو را فراهم کند و تسلّط راننده بر خودرو نیز افزایش یابد.

ترمز:

به طور متوسّط در هر 90000 کیلومتر مسافت پیموده شده یا هر شش سال کار خودروها، هر چرخ 95 میلیون بار چرخش می کند. هر بار که سیستم ترمز نیرو صرف می کند تا یک اتومبیل با سرعت 90 کیلومتر در ساعت را متوقّف نماید بر اثر اصطکاک، گرمایی تلف می شود که می تواند یک لیتر آب را به جوش آورد.

بدنه، اتاق و شاسی:

بدنه اتومبیل های جدید طوری ساخته می شود که بتواند کلیه قطعات دیگر را نگهداری کند. در بدنه اتومبیل های متوسط حدود 40 متر مربع ورق فولادی با ضخامت های 0.4 تا 1.2 میلی متر به کار می رود تا بتواند تنش های مختلف را به خوبی تحمل کند.

فرمان:

مجموعه ای از قطعات مکانیکی است که راننده از طریق آنها می تواند چرخ های جلوی خودرو را به سمت راست یا چپ حرکت داده و خودرو را در مسیر معینی هدایت کند. نیروی متوسطی که لازم است تا بتوان اتومبیلی را در یک پیچ معمولی هدایت کرد، بین 5 تا 10 کیلوگرم می باشد در سیستم فرمان های پرقدرت )الکترومکانیکی، هیدرومکانیکی) این نیرو را به حدود30 گرم تقلیل می دهند.

مدارهای الکتریکی:

از 12 و 24 ولتی برای راه اندازی و روشن کردن موتور استفاده می شود. سیستم جرقه زنی، ولتاژ باتری ها را تا 60000 ولت لحظه ای، افزایش داده، برای جرقه زنی موتور آماده می کند. در این گروه همچنین چراغ های روشنایی و علایم، برف پاک کن ها، تهویه مطبوع و دیگر وسایل الکتریکی نصب شده است.

اجزا و متعلقات موتور:

سرسیلندر:

قطعه ای است که به عنوان درپوش بالای بدنه سیلندر قرار می گیرد. معمولا در سرسیلندر، جای شمع، جای سوپاپ و غیره قرار دارد.

راهنمای سوپاپ:

استوانه ای که سوپاپ در آن حرکت کرده و حرکت سوپاپ را کنترل می کند.

مانیفولد:

لوله های انتقال دهنده ای است که هوای موردنیاز را به موتور وارد یا دوده های حاصل از احتراق را به سیستم اگزوز هدایت می کند.

سیلندر:

استوانه ای است توخالی که درون بلوکهٔ سیلندر قرار می گیرد و از بالا به وسیله سر سیلندر مسدود شده و پیستون درون آن حرکت رفت و برگشتی دارد.

سوپاپ:

قطعه فلزی است قارچی شکل، که در روی راهگاه های ورودی و خروجی سرسیلندر قرار گرفته است و در زمان های کار موتور، با باز و بسته کردن راهگاه ها امکان ورود هوا و سوخت به داخل سیلندر و خروج گازهای حاصل از احتراق را فراهم می سازد.

فنر سوپاپ:

از جنس فولاد فنر می باشد که نیروی لازم برای بسته شدن سوپاپ را فراهم می کند.

اسبک:

وسیله ای است که در زمان معینی از کار موتور سوپاپ را باز می کند.

شمع:

وسیله ای است متشکل از دو الکترود و بدنه سرامیکی که بر اثر ولتاژ زیاد ایجاد شده به وسیله ترانس افزایندهٔ ولتاژ) کویل (در زمان مناسب طرّاحی شده، ایجاد جرقه می نماید و مخلوط متراکم شده سوخت و هوا را معرق می کند.

پیستون:

قطعه استوانه شکلی است که در داخل سیلندر حرکت رفت و برگشتی دارد و نیروی تراکمی و نیروی انبساط ناشی از احتراق را تحمل می کند.

شاتون:

اهرمی است که به پیستون و میل لنگ متصّل بوده، باعث تبدیل شدن حرکت خطی پیستون به حرکت چرخشی میل لنگ می گردد.

میل لنگ:

محوری است که کار انجام شده در روی پیستون را به صورت گشتاور و دور، به سیستم انتقال قدرت منتقل می کند.

راهگاه آب:

محفظه های عبور آب در اطراف سیلندر و سرسیلندر می باشد که آب در آن گردش کرده، گرمای بیش از اندازه موتور را به رادیاتور انتقال می دهد.

مقسم برق فشار قوی (دلکو):

دستگاهی است که برق فشار قوی را در زمان لازم بین شمع ها تقسیم می کند.

پمپ روغن (اویل پمپ):

دستگاهی است که روغن را با فشار معیّن به قسمت های متحرّک موتور می رساند.

فیلتر روغن:

وسیله ای است که ناخالصی های شناور در روغن را جذب می کند.

تایپت:

قطعهٔ استوانه ای شکل است که حرکت دورانی میل سوپاپ را به حرکت خطی تبدیل کرده و سوپاپ را از محل نشست خود بلند می کند.

میل سوپاپ:

محوری است که حرکت خود را از میل لنگ می گیرد و دارای بادامک هایی است که به تایپت ها حرکت رفت و برگشتی می دهد.

بادامک:

قطعه ای است بادام شکل که در روی محور میل سوپاپ ساخته شده و حرکت دورانی محور را به حرکت خطّی قطعه دیگری که با آن درگیر است، میسر می کند.

فلایویل (چرخ طیار):

قطعه ای است که در انتهای میل لنگ نصب شده و انرژی تولیدشده در موتور را ذخیره و در زمان مورد نیاز آن را بازپس می دهد.

کاربراتور:

دستگاهی است که در آن سوخت موتور با نسبت معینی و در شرایط مختلف کارکرد موتور، آماده می شود.

انژکتور:

انژکتور قطعه ای است که سوخت تحت فشار را به صورت اتمیزه پشت سوپاپ هوا پاشش می کند.

ترموستات:

دستگاهی است که در مدار مایع خنک کاری موتور قرار گرفته، درجه حرارت آن را کنترل و در حد معینی ثابت نگاه می دارد.

واتر پمپ:

دستگاهی است که مایع خنک کاری را بین موتور و رادیاتور به گردش درمی آورد.

موتور استارتر:

ماشین الکتریکی است که برای راه اندازی موتور به کار می رود.

میله اندازه گیر روغن:

وسیله ای است که سطح روغن را در کارتل به وسیله آن کنترل می کنند.

وایرهای فشارقوی:

سیم های مخصوص روکش دار هستند که برق فشارقوی را از کویلبه دلکو و به سر شمع ها می رسانند.

پمپ بنزین:

دستگاهی است که بنزین را از باک به سیستم سوخت رسانی انتقال می دهد.

ژنراتور (آلترناتور):

دستگاهی است که برق مورد لزوم خودرو را تأمین می کند.

پروانه:

قطعه ای است که هوای محیط خارج را از بالای پره های رادیاتور مکیده، آب را خنک می کند.